Trong những năm gần đây, Trung Quốc và Nga đã thể hiện rõ ràng mong muốn hạn chế sự thống trị của đồng USD trong hệ thống tài chính quốc tế. Động lực đằng sau chiến lược này không chỉ nhằm mục đích tăng cường ảnh hưởng của họ trên sân chơi toàn cầu mà còn bảo vệ nền kinh tế của họ khỏi các biện pháp trừng phạt và biến động của thị trường tài chính do chính sách của Mỹ gây ra. Dưới đây là một phân tích chi tiết về các biện pháp mà Trung Quốc và Nga đang thực hiện để hạn chế sức mạnh của đồng USD và các tác động tiềm tàng của chúng.
1. Sự phụ thuộc vào đồng USD và rủi ro
Đồng USD từ lâu đã giữ vai trò chủ đạo trong thương mại quốc tế và dự trữ ngoại hối. Các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn thế giới thường sử dụng USD để thực hiện các giao dịch và lưu giữ tài sản an toàn. Tuy nhiên, sự phụ thuộc này cũng mang lại nhiều rủi ro, đặc biệt khi chính phủ Mỹ có thể sử dụng quyền lực kinh tế của mình để áp đặt các biện pháp trừng phạt lên các quốc gia khác. Đối với Nga và Trung Quốc, hai quốc gia thường xuyên đối mặt với các biện pháp trừng phạt của Mỹ, việc giảm bớt sự phụ thuộc vào USD trở thành một chiến lược cần thiết.
2. Đa dạng hóa dự trữ ngoại hối
Một trong những biện pháp chính mà Trung Quốc và Nga đã thực hiện là đa dạng hóa dự trữ ngoại hối của họ. Thay vì chỉ giữ USD, các quốc gia này đã bắt đầu tích trữ nhiều loại tiền tệ khác như Euro, Yen Nhật, và đặc biệt là vàng. Ngân hàng Trung ương Nga, chẳng hạn, đã tăng cường mua vàng và giảm tỷ lệ dự trữ USD trong kho dự trữ quốc gia. Tương tự, Trung Quốc cũng đã đẩy mạnh mua vàng và tăng cường dự trữ ngoại tệ bằng các loại tiền khác để giảm sự lệ thuộc vào USD.
3. Thúc đẩy sử dụng đồng nhân dân tệ và rúp trong thương mại quốc tế
Một chiến lược quan trọng khác là thúc đẩy sử dụng đồng nội tệ trong thương mại quốc tế. Trung Quốc đã đẩy mạnh việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ (CNY) thông qua các thỏa thuận song phương và các dự án cơ sở hạ tầng lớn như Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Họ đã ký kết nhiều thỏa thuận với các quốc gia khác để sử dụng CNY trong các giao dịch thương mại, giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào USD.
Nga cũng đã nỗ lực để sử dụng đồng rúp trong các giao dịch quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng. Các thỏa thuận cung cấp dầu và khí đốt với các quốc gia khác như Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu được thực hiện bằng đồng rúp, giảm bớt sự cần thiết phải sử dụng USD.
4. Hợp tác tài chính và tiền tệ
Trung Quốc và Nga đã tăng cường hợp tác trong lĩnh vực tài chính và tiền tệ để xây dựng các cơ chế thanh toán thay thế USD. Một ví dụ điển hình là hệ thống thanh toán song phương giữa Nga và Trung Quốc, cho phép các doanh nghiệp của hai nước thanh toán trực tiếp bằng đồng nhân dân tệ và rúp, bỏ qua USD. Điều này không chỉ giảm thiểu rủi ro về tỉ giá mà còn giúp hai nước tránh được các biện pháp trừng phạt tài chính từ Mỹ.
5. Phát triển công nghệ tài chính
Cả Trung Quốc và Nga đều đang đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ tài chính để tăng cường khả năng cạnh tranh của họ trong lĩnh vực này. Trung Quốc đã tiên phong trong việc phát triển tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC), với dự án đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY). Sáng kiến này không chỉ giúp hiện đại hóa hệ thống tài chính của Trung Quốc mà còn có tiềm năng làm giảm sự phụ thuộc vào USD trong các giao dịch quốc tế.
Nga cũng đang nghiên cứu phát triển đồng rúp kỹ thuật số, nhằm mục đích tương tự như Trung Quốc. Nếu thành công, những loại tiền kỹ thuật số này có thể thay đổi cách thức giao dịch quốc tế, giảm bớt vai trò của USD.
6. Các thách thức và tác động tiềm tàng
Dù có nhiều nỗ lực, việc giảm bớt sức mạnh của USD không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. USD vẫn là đồng tiền dự trữ chính trên thế giới và chiếm phần lớn trong giao dịch quốc tế. Sự ổn định và độ tin cậy của nền kinh tế Mỹ là những yếu tố quan trọng khiến USD vẫn được ưa chuộng.
Tuy nhiên, nếu Trung Quốc và Nga tiếp tục thúc đẩy các biện pháp giảm sự phụ thuộc vào USD, điều này có thể gây ra những thay đổi lớn trong hệ thống tài chính toàn cầu. Các quốc gia khác cũng có thể noi gương Trung Quốc và Nga, tìm kiếm các giải pháp thay thế USD để bảo vệ nền kinh tế của họ khỏi các biện pháp trừng phạt và biến động tài chính.
Kết luận
Trong những năm cuối của thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21, Trung Quốc và Nga đã cho thấy quyết tâm của họ trong việc hạn chế sự thống trị của đồng USD. Thông qua các biện pháp đa dạng hóa dự trữ ngoại hối, thúc đẩy sử dụng đồng nội tệ trong thương mại quốc tế, hợp tác tài chính và phát triển công nghệ tài chính, hai quốc gia này đang cố gắng xây dựng một hệ thống tài chính ít phụ thuộc vào USD hơn.
Dù còn nhiều thách thức phía trước, những nỗ lực này có thể đem lại những thay đổi quan trọng cho hệ thống tài chính toàn cầu, mở ra một giai đoạn mới trong cuộc đua kiểm soát và ảnh hưởng kinh tế thế giới.
